Não úng thủy là tình trạng nguy hiểm, đặc biệt là não úng thuỷ ở trẻ sơ sinh. Chúng xuất hiện với tỷ lệ cao hơn, là một trong những bệnh lý nghiêm trọng nhất sở trẻ nhỏ. Cho nên, cần có hướng phòng ngừa từ lúc mang thai để tránh xuất hiện não úng thuỷ ở trẻ sơ sinh.
Não úng thủy là gì ?
Não úng thủy là tình trạng tích tụ quá nhiều dịch não tủy, một chất lỏng ở bên trong não có nhiệm vụ làm giảm tác động của các sang chấn từ bên ngoài lên não, cung cấp chất dinh dưỡng cho não và loại bỏ chất thải, đồng thời giúp điều chỉnh áp lực bên trong sọ não. Não úng thủy có tên tiếng anh là hydrocephalus, trong đó tiền tố “hydro” có nghĩa là nước và “cephalus” có nghĩa là não nên còn được gọi là bệnh đầu nước. Đây không phải một bệnh lý cụ thể mà là hậu quả của nhiều bệnh lý khác nhau.
Não úng thủy có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng não úng thủy trẻ sơ sinh là thường gặp nhất với tỷ lệ khoảng 1:500 thai kỳ. Đây cũng là một trong những bệnh lý nghiêm trọng nhất ở trẻ nhỏ. Não úng thủy ở người lớn thường gặp ở những bệnh nhân trên 60 tuổi. Não úng thủy ở người lớn dễ bị chẩn đoán nhầm với các bệnh lý thần kinh khác như mất trí nhớ, bệnh Alzheimer.
Nguyên nhân gây nên não úng thủy
- Não úng thuỷ là hậu quả của nhiều nhóm bệnh lý khác nhau, vì thế não úng thuỷ không được xem như một bệnh lý riêng biệt. Nhìn chung, có khá nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng tích tụ dịch não tuỷ, tuy nhiên tất cả các nguyên nhân đều chung cơ chế gây bệnh như sau:
- Giảm sự lưu thông của dịch não tuỷ
- Giảm sự hấp thu dịch não tuỷ của thể Pacchioni
- Tăng tiết dịch não tuỷ (Ít gặp)
Thông thường, hệ thống não thất tiết ra khoảng 20ml/giờ dịch não tuỷ, sau đó lượng dịch này được hấp thu từ một phần khác của não, cho nên lượng dịch não tuỷ luôn được tuần hoàn và duy trì ở mức ổn định 50ml ở trẻ em và 150ml đối với người lớn.
Triệu chứng bệnh não úng thủy
Triệu chứng não úng thủy đa dạng và biểu hiện khác nhau ở từng người, từng nhóm tuổi. Một số triệu chứng phổ biến bao gồm:
Não úng thủy ở trẻ sơ sinh biểu hiện:
- Thóp trước và thóp sau phồng, ấn vào cảm giác căng
- Mạch máu nổi rõ dưới da đầu.
- Vòng đầu lớn bất thường, có thể dễ dàng nhận thấy bằng mắt thường
- Co giật, dễ kích thích.
- Da đầu mỏng do bị kéo căng theo kích thước vòng đầu.
Não úng thủy ở trẻ em biểu hiện:
- Chán ăn, buồn nôn, nôn mửa
- Mờ mắt hoặc nhìn đôi;
- Vòng đầu lớn bất thường
- Sốt, có thể kèm co giật
- Buồn ngủ, khó tỉnh táo, khó tập trung
- Dễ bị kích thích, tính cách thay đổi
Não úng thủy ở người trẻ và nhóm người ở độ tuổi trung niên biểu hiện
- Mất thăng bằng, khả năng phối hợp động tác kém.
- Rối loạn đại tiểu tiện
- Nhức đầu
- Buồn nôn, nôn mửa
- Suy giảm thị lực: mắt nhìn mờ hoặc nhìn đôi
Do bị ảnh hưởng trực tiếp, hệ thần kinh trung ương là cơ quan chịu nhiều di chứng nếu bệnh lý não úng thủy không được điều trị hiệu quả. Một số biến chứng mà bệnh có thể gây ra như: điếc, mù, liệt, động kinh,…
Biến chứng não úng thủy
Nếu không phẫu thuật sớm để làm giảm áp lực ở não, não úng thủy sẽ làm tổn thương trực tiếp đến hệ thần kinh trung ương nên sẽ để lại nhiều di chứng trầm trọng như viêm màng não mủ, mù, điếc, liệt, chậm phát triển tâm thần- vận động, động kinh.
Tuy nhiên, tin mừng là não úng thủy có thể được phát hiện ngay khi thai nhi còn trong bụng mẹ với trợ giúp của phương pháp siêu âm, và sau khi trẻ ra đời siêu âm não là phương tiện rất hữu hiệu giúp tầm soát bệnh lý này.
Điều trị não úng thủy
Ngoài điều trị ngoại khoa, thì các phương pháp điều trị khác điều không có hiệu quả. Các thủ thuật can thiệp ngoại khoa bao gồm:
Nội soi phá sàn não thất 3: Phương pháp này sẽ tạo ra đường lưu thông mới cho dịch não tuỷ mà không cần đặt ống shunt.
Phẫu thuật cấy ống shunt: Tái lưu thông dịch não tuỷ bằng cách đưa dịch não tuỷ đến các khoang khác trong cơ thể để được hấp thu. Tuy nhiên, thủ thuật này cũng có các biến chứng như: Nhiễm trùng, tắc nghẽn ống.
Phòng ngừa não úng thủy
Hiện nay chưa có một biện pháp rõ ràng nào được chứng minh là có khả năng phòng ngừa được bệnh lý não úng thủy. Một số điều cần lưu ý để giảm thiểu nguy cơ như sau:
- Đến gặp bác sĩ để được tư vấn các loại vắc xin cần tiêm phòng trước khi mang thai, đặc biệt ở những người có cơ địa miễn dịch suy giảm.
- Đến gặp bác sĩ để được tư vấn các loại vắc xin cần tiêm phòng trước khi mang thai, đặc biệt ở những người có cơ địa miễn dịch suy giảm.
- Khám thai định kỳ theo đúng hạn, tiến hành tầm soát đầy đủ theo sự hướng dẫn của bác sĩ để phát hiện sớm một tình trạng não úng thủy. Trẻ được chẩn đoán não úng thủy ngay từ khi còn trong bụng mẹ sẽ được theo dõi và can thiệp sớm, giảm thiểu tối đa các biến chứng của bệnh.
- Tiêm chủng đầy đủ cho trẻ
- Ở người lớn, nếu không may mắc phải các bệnh lý thần kinh cần đi khám sớm và điều trị triệt để.
Tham khảo : Viêm não và những điều cần biết
Để được giải đáp mọi thắc mắc về bệnh trào ngược dạ dày và quan tâm đến thông tin những bệnh não, xin vui lòng liên hệ Trung tâm phát triển Y học cổ truyền Việt Thanh.
Số điện thoại: 0988.29.25.25 – 02439.168.666
Địa chỉ 54F, Vũ Trọng Phụng, Thanh Xuân Trung, Hà Nội