Cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA) là một dạng thiếu hụt máu ở hệ thần kinh kéo dài dưới 24 giờ và diễn ra trong khoảng vài phút. Bệnh này còn được gọi là đột quỵ nhẹ và xảy ra khi một phần nào không được cung cấp đủ lượng máu. Người bệnh sẽ có nguy cơ đột quỵ cao hơn nếu trước đó đã từng bị thiếu máu não thoáng qua.
Các phương pháp chuẩn đoán cơn thiếu máu não thoáng qua bao gồm : bệnh nhân TIA cần được đánh giá hình ảnh của não trong 24 giờ sau khi khởi phát các triệu chứng. Với các hình ảnh tốt là hình ảnh cộng hưởng từ, hình khuếch tán, hình ảnh học không xâm lấn mạch cản và hình ảnh học không xâm lấn của mạch máu nội sọ cũng được chấp thuận.
1. Định nghĩa
Cơn thiếu máu não cục bộ thoáng qua (TIA) là các rối loạn chức năng não do thoáng qua do thiếu máu cục bộ ở não không liên qian đến nhồi máu não cố định.
Trong quá khứ, TIA được định nghĩa là bất kỳ ổ thiếu máu cục bộ não của não với các triệu chứng kéo dài < 24 giờ. Tuy vậy, gần đây các nghiên cứu đã chứng tỏ rằng ngưỡng thời gian tùy ý này là quá rộng bởi vì có khoảng 30-50% trường hợp xác định là TIA cho thấy có toornt hương não trên hình ảnh cộng hưởng từ khuếch tán.
Nhiều nhóm nghiên cứu còn vượt xa hơn trên lĩnh vực hình ảnh học khi đưa ra định nghĩa về TIA như “một cơn rối loạn chức năng náo thoáng qua gây ra bởi sự thiếu máu cục bộ ở ổ não hay võng mạc với các triệu chứng lâm sàng điển hình kéo dài dưới 1 giờ” , tùy vậy định nghĩa mới hơn này chưa được chính thức xem xét bởi các tổ chức có thẩm quyền.
Thông thường cộng đồng cũng như các chuyên gia y tế xem TIA lành tính trong khi đột quỵ là biến cố nghiêm trọng, các quan điểm này chưa chính xác. Cả đột quỵ và cơn thiếu máu não cục bộ thoáng qua đều thuộc chuỗi các biến cố nghiêm trọng liên quan đến thiếu máu cục bộ ở não. Cả hai đều là chỉ tình trạng thiếu hụt lưu lượng òng mái não và tăng nguy cơ tàn phế, tử vong. Tuy vậy, TIA cung cấp cơ hội để điều trị vốn có có thể ngăn chặn dduojc tổn thương tàn phế vĩnh viễn ở đột quỵ.
Định nghĩa truyền thống của cơn thiếu máu cục bộ thoáng qua là tình trạng rồi loạn chức năng não bộ khu lưu trú xảy ra đột ngột có nguồn gốc mạch máu kéo dài trong 24 giờ. Đó là ngưỡng thời gian “tùy ý” phân biệt TIA và đột quỵ xuất phát từ từ những năm 1960.
Gần đây, các nghiên cứu sử dụng CT độ phân giải cao hay MRI khuếch tán đã chứng tỏ rằng nhều cơn thiếu máu kéo dài dưới 24 giờ cũng liên quan đến các vùng nhồi máu mới. Khoảng ⅓ trường hợp được xác định là cơn thiếu máu não thoáng qua theo định nghĩa tryền thống biểu hiện dấu hiệu của sự nhồi máu mới trên MRI khuếch tán.
Vậy nên, một nhóm các chuyên gia mạch máu não đã đề xuất đinh nghĩa TIA trên nền tảng mô học thay vì nền tảng thời gian như cũ. Do đó định nghĩa từ năm 2002 như sau : “Cơn thiếu máu não thoáng qua là một rối loạn chức năng thần kinh thoáng qua gây ra bởi sự thiếu máu cục bộ khu lưu trú ở não hay võng mạc với các triệu chứng lâm sàng điểm hình kéo dài dưới 1 giờ và không có bằng chứng của nhồi máu cấp tình”.
2. Tính cấp thiết
Các nghiên cứu được báo cáo từ năm 2014 đến nay cho thấy nguy cơ sớm xảy ra đột quỵ sau khi bị TIA là cao hơn nhiều so với dự đoán thông thường. Từ 10-15% sẽ bị đột quỵ trong vòng 3 tháng, với phân nửa số trường hợp xảy ra trong vòng 48 giờ. Các liệu pháp điều trị cấp cơn thiếu máu não cục bộ thoáng qua cũng được phát triển hơn. Với các dữ liệu mới ủng hộ việc can thiệp nội mạc mạch sớm hơn là trì hoãn thủ thuật trên bệnh nhân mắc chứng hẹp mảnh cảnh.
3. Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh
Có 2 cơ chế chính gây nên bệnh thiếu máu não cục bộ thoáng qua
Do nghẽn tắc nhánh động mạch não và điều gây nên là xơ vữa động mạch.
Do giảm lưu luợng tưới máu toàn thể hay cục bộ. Nguyên nhân do hạ huyết áp thế đứng, chít hẹp hệ động mạch vành hoặc động mạch sống – nền; loạn nhịp tim; tăng độ nhớp của máu; hội chứng cướp máu dưới đòn;…
Trên đây là định nghĩa sát và đúng nhất về căn bệnh thiếu máu não cục bộ thoáng qua để mọi người có thể đọc, tham khảo và tìm hiểu để phòng ngừa.
Tham khảo : Cách phòng bệnh tai biến mạch máu não hiệu quả – An Cung Trúc Hoàn